ก้อนที่ไทรอยด์ คืออะไร?

ต่อมไทรอยด์เป็นต่อมไร้ท่อที่อยู่ด้านหน้าของลำคอ ทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมนเพื่อควบคุมระบบเผาผลาญพลังงานในร่างกาย ผู้ป่วยมักจะมาพบแพทย์จากการสังเกตหรือคลำพบก้อนที่คอได้ด้วยตนเอง โดยที่ก้อนนั้นจะเคลื่อนที่ขึ้นลงตามการกลืน ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการตรวจวินิจฉัย เพื่อหาโอกาสของการเป็นมะเร็งไทรอยด์ ซึ่งพบได้ประมาณ 10% โดยการเจาะเลือดดูค่าการทำงานของไทรอยด์ฮอร์โมน พิจารณาทำการอัลตราซาวด์ที่คอเพื่อดูลักษณะและตำแหน่งของก้อน จากนั้นจะเจาะดูดชิ้นเนื้อด้วยเข็มขนาดเล็กส่งตรวจเซลล์พิสูจน์

เมื่อไหร่ถึงต้องผ่าตัดไทรอยด์?

โรคของต่อมไทรอยด์ แบ่งเป็น 2 กลุ่ม การรักษาจึงต่างกัน

กลุ่มแรก ในกรณีที่ผลเลือดพบว่า มีระดับฮอร์โมนไทรอยด์สูง จะเรียกว่า ภาวะไทรอยด์เป็นพิษ ซึ่งการรักษาหลัก คือการรับประทานยาปรับระดับฮอร์โมน แต่หากไม่สามารถควบคุมได้และก้อนมีขนาดใหญ่ จะพิจารณารักษาโดยการผ่าตัด
กลุ่มที่สอง ในกรณีที่ผลเลือดพบว่า มีระดับฮอร์โมนไทรอยด์ปกติ แต่พบว่ามีก้อนเนื้อ จะเรียกว่า เนื้องอกต่อมไทรอยด์ ซึ่งอาจจะมี 1 หรือ 2 ข้าง ร่วมกันได้

ข้อบ่งชี้ในการผ่าตัด มีดังต่อไปนี้

ผลเจาะดูดชิ้นเนื้อพบว่าเป็นมะเร็งไทรอยด์
ผลเจาะดูดชิ้นเนื้อพบลักษณะเซลล์ที่ผิดปกติแบบก้ำกึ่ง ซึ่งเพิ่มโอกาสของการเป็นมะเร็ง
ผลเจาะดูดชิ้นเนื้อพบว่าเป็นเนื้องอกชนิดดี แต่ก้อนมีขนาดใหญ่ ตั้งแต่ 2-4 เซนติเมตร ขึ้นไป หรือ มีจำนวนหลายก้อน มีอาการของการกดเบียดอวัยวะข้างเคียง เช่น หลอดลม หลอดอาหาร

การผ่าตัดไทรอยด์ แต่ละแบบ

การผ่าตัดไทรอยด์แบบเปิดบริเวณคอ (Open thyroid surgery) เป็นวิธีการผ่าตัดมาตรฐานดั้งเดิม สามารถผ่าตัดก้อนเนื้องอกต่อมไทรอยด์ได้ทุกขนาด รวมทั้งมะเร็งไทรอยด์ แต่อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยจะมีรอยแผลผ่าตัดที่บริเวณคอ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อความมั่นใจและคุณภาพชีวิต
การผ่าตัดไทรอยด์แบบผ่านกล้อง (Endoscopic thyroid surgery) โดยจะใช้กล้องความละเอียดสูง ซึ่งมีความแม่นยำและคมชัด มาช่วยในการผ่าตัด ทำให้ไม่เกิดรอยแผลที่บริเวณคอ เหมาะกับก้อนต่อมไทรอยด์ที่มีขนาดใหญ่ไม่เกิน 6 ซม.

การผ่าตัดไทรอยด์ผ่านกล้องทางช่องปาก คืออะไร?

Transoral endoscopic thyroid surgery คือการผ่าตัดไทรอยด์ผ่านกล้องเทคนิคใหม่ที่ ทำให้แผลผ่าตัดมีขนาดเล็ก โดยแผลจะซ่อนอยู่บริเวณด้านในของริมฝีปากล่าง จึงไม่เห็นรอยแผลบริเวณผิวหนังภายนอกเลย นอกจากนี้ระยะทางจากแผลไปยังต่อมไทรอยด์ยังมีระยะทางสั้นที่สุดเมื่อเทียบกับการผ่าตัดผ่านกล้องเทคนิคอื่น จึงลดการอักเสบของเนื้อเยื่อโดยรอบ แผลผ่าตัดหายเร็ว และสามารถผ่าตัดไทรอยด์ทั้ง 2 ข้างออกได้พร้อมกัน รวมทั้งสามารถเห็นเส้นประสาทที่ไปเลี้ยงสายเสียงได้อย่างชัดเจน การผ่าตัดวิธีนี้จึงให้ผลลัพธ์การรักษาที่ดี และมีความปลอดภัยเทียบเท่ากับการผ่าตัดไทรอยด์แบบเปิดซึ่งเป็นวิธีมาตรฐาน

การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัดไทรอยด์ผ่านกล้องทางช่องปาก

ผู้ป่วยจะใช้เวลาในการพักฟื้น 2 วัน หลังผ่าตัด
รับประทานอาหารอ่อนๆ 2-3 วัน จากนั้นสามารถรับประทานปกติได้
รับประทานยาปฏิชีวนะจนครบ 1 สัปดาห์
สามารถอาบน้ำ ทำความสะอาดร่างกายได้ตามปกติ
หลีกเลี่ยงการไอ จาม เบ่งถ่าย การออกแรงยกของหนัก หรือการออกกำลังกายหนัก อย่างน้อย 1 สัปดาห์
เริ่มบริหารรอบปากและลำคอหลังผ่าตัด 1 สัปดาห์

นพ. ปรัชญา มณีประสพโชค
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านมะเร็งวิทยาของหูคอจมูก
ศูนย์หู คอ จมูก โรงพยาบาลพญาไท 1

5 เรื่องน่ารู้ เกี่ยวกับการผ่าตัดไทรอยด์ (Five Facts About Thyroid Surgery)