สิ่งที่ผู้ดูแลควรทราบ คือ ผู้สูงอายุยังมีความต้องการสารอาหารประเภทโปรตีนไม่ลดน้อยลงไปจากวัยหนุ่มสาว บางครั้งอาจจะต้องการเพิ่มมากขึ้นด้วยซ้ำ

ซึ่งผู้สูงอายุควรได้รับโปรตีน 1-1.2 กรัม ต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมต่อวันจึงจะเพียงพอต่อความต้องการ (มีโรคประจำอื่น ๆ เช่นโรคไต โรคตับ ต้องปรึกษานักกำหนดอาหารเพื่อคำนวณโปรตีนรายบุคคลให้เหมาะสม)

ยิ่งไปกว่านั้น หากร่างกายผู้สูงอายุมีความเครียด ได้รับบาดเจ็บ ติดเชื้อ หรืออยู่ในช่วงรักษาตัวจากการผ่าตัด ความต้องการสารอาหารประเภทโปรตีนก็จะยิ่งเพิ่มขึ้นตาม

ทำไม “โปรตีน” ถึงสำคัญต่อ “ผู้สูงอายุ”

โปรตีน ถือเป็นสารอาหารหลักที่มีความสำคัญต่อผู้สูงอายุ เนื่องจากโปรตีนเป็นสารอาหารที่ช่วยให้เรื่องของการสร้างกล้ามเนื้อให้แข็งแรง อีกทั้งยังช่วยส่งผลให้กล้ามเนื้อกระชับเพิ่มความแข็งแรงให้กระดูก และช่วยให้การทำงานของระบบภูมิคุ้มกันดีขึ้น

การที่ผู้สูงอายุได้รับสารอาหารประเภทโปรตีนอย่างเพียงพอจะช่วยให้ผู้สูงอายุมีพลังมากขึ้นทำให้รู้สึก สดชื่นกระปรี้กระเปร่า และทำให้การทำงานของกลไกต่าง ๆ ของร่างกายทำงานอย่างสมบูรณ์ เนื่องจากเอนไซม์ต่าง ๆ ในร่างกายล้วนประกอบด้วยโปรตีน

นอกจากนี้ โปรตีนยังช่วยรักษามวลกล้ามเนื้อให้แข็งแรง ป้องกันภาวะกล้ามเนื้อลีบ และซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของร่างกาย ผู้สูงอายุที่ได้รับโปรตีนไม่เพียงพอกับความต้องการของร่างกายมักจะอ้วนได้ง่ายกว่าผู้สูงอายุที่รับประทานโปรตีนอย่างเพียงพอ เนื่องจากโปรตีนมีส่วนช่วยให้ระดับน้ำตาลในเลือดของผู้สูงอายุคงที่ ทำให้ไม่รู้สึกหิวง่าย ช่วยให้ผู้สูงอายุควบคุมการกินและควบคุมน้ำหนักได้

หากผู้สูงอายุขาดโปรตีนอะไรจะเกิดขึ้น

ดังที่กล่าวมาข้างต้น โปรตีนมีส่วนช่วยรักษามวลกล้ามเนื้อให้แข็งแรง เพราะส่วนสำคัญในการเคลื่อนไหวร่างกายไม่ใช่แค่กระดูกไขข้อเพียงอย่างเดียว แต่ยังมีกล้ามเนื้อที่ทำหน้าที่บังคับให้ร่างกายเคลื่อนไหวซึ่งสำคัญไม่แพ้กัน

ดังนั้น การสูญเสียกล้ามเนื้อเมื่ออายุมากขึ้นอาจทำให้มีปัญหาในการเคลื่อนไหวร่างกาย ซึ่งเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุและบาดเจ็บ เมื่อเกิดการบาดเจ็บร่างกายจะใช้เวลานานในการฟื้นฟูร่างกายให้เป็นปกติ

แหล่งอาหารที่มาของโปรตีนที่เหมาะกับผู้สูงอายุ

เป็นที่ทราบกันดีว่า โปรตีนมีอยู่มากโดยเฉพาะอย่างยิ่งในเนื้อสัตว์ นม และไข่ แต่เรามักพบว่าผู้สูงอายุบริโภคเนื้อสัตว์ในมีปริมาณลดลง เนื่องจากลักษณะรสสัมผัสของเนื้อสัตว์ที่เหนียว เคี้ยวยาก รับประทานลำบาก ทำให้ผู้สูงอายุเลือกที่จะหลีกเลี่ยงการรับประทานเนื้อสัตว์

ดังนั้น โอกาสที่ผู้สูงอายุได้รับโปรตีนจึงลดลงไป จึงขอแนะนำให้เตรียมอาหารประเภทเนื้อสัตว์ที่มีรสสัมผัสอ่อนนุ่ม ไม่ติดหนังหรือไขมันมากเกินไป

-เนื้อปลา เป็นแหล่งโปรตีนที่ดีมากเหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ เนื่องจากเนื้อนุ่มและย่อยง่าย แต่ควรเลือกนำส่วนกระดูกและก้างออกทั้งหมดก่อนนำมารับประทาน

– ไข่ อีกหนึ่งอาหารที่เหมาะสำหรับผู้สูงอายุ เนื่องจากมีคุณค่าทางอาหารสูง ซึ่งในไข่หนึ่งใบประกอบไปด้วยไข่แดง ซึ่งมีธาตุเหล็กในปริมาณสูงสามารถรับประทานได้ 1 ฟองต่อวัน ในกรณีที่ผู้สูงอายุที่มีปัญหาไขมันในเลือดสูง ความดันสูง โรคเบาหวาน หรือผู้ที่เป็นโรคหัวใจและหลอดเลือด สามารถบริโภคไข่ไก่ได้ 3 ฟอง/สัปดาห์

– นม / น้ำเต้าหู้ เป็นอาหารที่มีโปรตีนสูง อีกทั้งยังมีแคลเซียมในปริมาณมาก ผู้สูงอายุควรดื่มวันละ 1 แก้ว แต่ในผู้สูงอายุที่มีไขมันในเลือดสูงหรือน้ำหนักตัวมาก แนะนำให้ดื่มเป็นนมพร่องมันเนยหรือนมถั่วเหลืองน้ำตาลน้อย

– ธัญพืช ถั่วเมล็ดแห้ง เป็นอาหารที่มีสารอาหารโปรตีนสูงเช่นกัน อีกทั้งยังมี วิตามินต่าง ๆ ใยอาหาร รวมถึงสารต้านอนุมูลอิสระอีกด้วย ผู้ดูแลสามารถเตรียมประเภทถั่ว แทนอาหารพวกเนื้อสัตว์ได้ในบางมื้อ เพื่อลดความจำเจของอาหาร การที่ผู้สูงอายุรับประทานอาหารชนิดเดิม ๆ ซ้ำ ๆ ไม่หลากหลาย จะทำให้เบื่ออาหารได้ง่ายขึ้น และได้สารอาหารไม่ครบถ้วน

ข้อควรระวังในการรับประทานโปรตีนในผู้สูงอายุ

สำหรับผู้สูงอายุที่มีปัญหาโรคไขมันในเลือดสูงและโรคความดันโลหิตสูงควรระวังการได้รับโปรตีนจากเนื้อสัตว์ที่มีไขมันสูง เช่น เนื้อสัตว์ติดหนังมัน กุนเชียง หมูยอ และไม่ควรรับประทานเนื้อสัตว์หรือโปรตีนในปริมาณมากก่อนนอนเพราะจะทำให้ไม่สบายท้องและนอนไม่หลับ

นอกจากนี้ การรับประทานโปรตีนจำนวนมากเกินไปจะเกิดผลเสียต่อร่างกาย โดยมีผลให้การทำงานของไตมากขึ้น เนื่องจากในผู้สูงอายุ การทำงานของไตจะลดลงมากกว่าร้อยละ 50 เมื่อเปรียบเทียบกับวัยหนุ่มสาว แต่การขาดโปรตีนในผู้สูงอายุเป็นสาเหตุหนึ่งในการทำให้เกิดอาการบวม คันผิวหนัง อ่อนเพลีย และมีภูมิต้านทานลดลงเช่นกัน

ดังนั้น ทางเลือกที่ดี คือ ควรรับประทานโปรตีนในปริมาณที่พอเหมาะร่วมกับสารอาหารอื่น ๆ ในมื้ออาหารทุกมื้อ

นอกจากนี้ ผู้ดูแลควรดูแลให้ผู้อายุทำกิจกรรมต่าง ๆ เป็นประจำ เพื่อให้ผู้สูงอายุได้เคลื่อนไหวร่างกาย มีการออกกำลังกายที่เหมาะสม เพื่อเพิ่มความแข็งแรงของร่างกาย อยากอาหาร รวมทั้งช่วยชะลอการฝ่อของกล้ามเนื้อได้อีกทางด้วย

'โปรตีน' สารอาหารจำเป็นสำหรับผู้สูงอายุ กินอย่างไรให้พอดี?