ตรวจไม่พบเชื้อโควิด..แต่ทำไมยังมีอาการ(โรคโควิด)อยู่ นี่เราแพนิกเองหรือเปล่า จินตนาการว่ายังป่วยทั้งที่หายแล้วหรือเปล่า ถ้าคุณไม่มั่นใจว่าอาการที่ยังคงวนเวียนอยู่นี้ มีจริงหรือแค่คิดไปเอง เราอยากให้มาทำความรู้จักกับภาวะที่เรียกว่า “ลองโควิด”

ภาวะเรื้อรัง…ที่เรียกว่า “LONG COVID” คืออะไร ?

จากการเปรียบเทียบผลสำรวจในผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาโรค COVID-19 จะพบว่าผู้ที่ติเชื้อแบบอาการไม่รุนแรง มักหายได้ภายใน 1-2 สัปดาห์ หรืออาจใช้เวลาในการฟื้นตัวนานถึง 6 สัปดาห์หลังติดเชื้อครั้งแรก

แต่ในปี 2564 กลับมีรายงานว่า กว่า 3 ใน 4 ของผู้ป่วย COVID-19 ที่รักษาในโรงพยาบาล ณ เมืองหวู่ฮั่น ยังคงมีอาการอย่างน้อยหนึ่งอาการ ภายใน 6 เดือนหลังออกจากโรงพยาบาล ซึ่งสอดคล้องกับการศึกษาในปี 2563 ของประเทศอิตาลี ที่พบว่ากว่า 87.4% ของผู้ป่วยที่ผ่านการรักษาโรค COVID-19 ยังคงมีอาการอย่างน้อยหนึ่งอาการ ภายใน 2 เดือนหลังออกจากโรงพยาบาล

ในขณะที่งานวิจัยทางการแพทย์ชิ้นหนึ่งของสหราชอาณาจักร (UK) พบว่า กว่าครึ่งหนึ่งของผู้ป่วย COVID-19 ในอังกฤษที่ตรวจไม่พบเชื้อแล้วถูกปล่อยตัวจากโรงพยาบาลให้กลับบ้าน ยังคงมีอาการยาวนานถึง 3 เดือน และด้วยอาการของ COVID-19 ที่ต้องใช้เวลาฟื้นตัวกว่า 12 สัปดาห์ขึ้นไป สถาบันแห่งชาติเพื่อการดูแลสุขภาพและความเป็นเลิศ (NICE) จึงเรียกอาการเรื้อรังนี้ว่า “ภาวะลองโควิด” (LONG COVID)

ทั้งที่เชื้อไม่มีแล้ว…แต่ทำไมยังมีอาการ(ลอง)โควิด

สำหรับสาเหตุของอาการลองโควิดยังไม่มีการรายงานแน่ชัด แต่จากผลการศึกษาคาดว่า มีความเป็นไปได้ที่อาจเกิดจากปัจจัยเหล่านี้

ระบบภูมิคุ้มกันมีประสิทธิภาพในการต่อสู้เชื้อโรคลดลง
การกำเริบของโรค หรือเกิดการติดเชื้อซ้ำ
การเปลี่ยนแปลงของร่างกาย หลังนอนพักรักษาตัวมานาน ไม่ค่อยได้เคลื่อนไหวร่างกาย
ภาวะเครียดหลังเจอเรื่องร้ายแรง (Post-Traumatic Stress)

ถึงตรวจไม่พบเชื้อโควิด แต่หากมีอาการเหล่านี้ก็ควรไปพบแพทย์

ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคสหรัฐฯ (CDC) ระบุถึงอาการที่พบได้บ่อยในผู้ที่มีภาวะลองโควิด ว่ามักจะรู้สึกเหนื่อยล้ามาก อ่อนเพลีย หายใจถี่ แน่นเจ็บหน้าอก และปวดข้อเข่า หรือในบางรายอาจมีอาการ อย่าง ปวดตามกล้ามเนื้อ ปวดหัว มีไข้เป็นๆ หายๆ ใจสั่น และอาจมีภาวะซึมเศร้าได้

กรณีที่อาการลองโควิดเรื้อรังยาวนานมาก ก็ยังอาจส่งผลข้างเคียงต่ออวัยวะร่างกายส่วนอื่นๆ ได้ เช่น ปอดทำงานผิดปกติ ผมร่วง ผื่นขึ้น มีปัญหาเกี่ยวกับการได้กลิ่นและการรับรสชาติ นอนไม่หลับ มีปัญหาด้านความจำ ขาดสมาธิ และอารมณ์แปรปรวน

ไม่เพียงแค่นั้น หากเริ่มสังเกตว่าตนเองมีอาการผิดปกติรุนแรง เช่น อาการหายใจไม่ออกแย่ลงกว่าเดิม เริ่มมีภาวะสับสน มีปัญหาการรับรู้ ซึ่งอาจเกิดจากความผิดปกติทางกายส่งผลกระทบต่อการทำงานของสมอง หรือมีอาการผิดปกติเกี่ยวกับการได้ยิน การมองเห็น หรือการพูด นี่เป็นสัญญาณว่าควรรีบไปพบแพทย์โดยเร็ว

ใครบ้างที่เสี่ยงต่อการเกิด “ภาวะลองโควิด” ?

จากผลการติดตามผู้ป่วย COVID-19 ในเมืองเลสเตอร์ จำนวนกว่า 1,000 ราย พบว่า โอกาสเกิดภาวะลองโควิดจะเพิ่มสูงขึ้นในผู้ป่วยหญิงอายุ 40-60 ปี ที่มีโรคประจำตัว อย่าง โรคหัวใจและหลอดเลือด, โรคหอบหืด และโรคเบาหวานชนิดที่ 2

ในขณะที่ตัวเลขสถิติจาก The COVID Symptom Study app พบว่า ภาวะลองโควิดสามารถส่งผลกระทบต่อผู้ป่วยที่มีอายุ 18-49 ปี ได้ประมาณ 10% และเพิ่มสูงถึง 22% ในผู้ป่วยที่มีอายุมากกว่า 70 ปี และยังพบความเชื่อมโยงของความเสี่ยงที่สูงขึ้นในผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว อย่าง โรคหอบหืด อีกด้วย

สำหรับกลุ่มเสี่ยงในการเกิดภาวะลองโควิดนั้น ยังถือว่าเป็นเพียงการศึกษาวิจัยในระยะต้น ตัวเลขอายุ…ประเภทของโรคประจำตัว จึงอาจยังไม่ใช่คำตอบที่ยืนยันกลุ่มเสี่ยงได้เฉพาะเจาะจง และในขณะเดียวกัน ผู้ป่วยที่ไม่ใช่กลุ่มเสี่ยงสูงในผลการศึกษา ก็อาจมีโอกาสเผชิญกับภาวะลองโควิดนี้ได้

อาการที่เป็นจะใช่ “ลองโควิด” ไหม? นี่คือวิธีการวินิจฉัยของแพทย์

เพราะอาการลองโควิดไม่ได้เกิดจากการคิดไปเอง แต่เป็นผลจากความผิดปกติภายในร่างกาย ซึ่งแพทย์จะทำการซักประวัติและสอบถามข้อมูลเกี่ยวกับอาการตั้งแต่เริ่มติดเชื้อจนถึงปัจจุบัน พร้อมกับตรวจร่างกาย เช่น วัดความดันโลหิต วัคอุณหภูมิร่างกาย ตรวจอัตราการเต้นของหัวใจ, ตรวจการทำงานของปอด เช็กการหายใจ เจาะเลือดเพื่อตรวจดูค่าการทำงานของตับ ไต ธาตุเหล็ก ตรวจเม็ดเลือด และอาจรวมถึงการตรวจเอ็กซเรย์ทรวงอก ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ หรือตรวจปัสสาวะด้วย

แม้จะตรวจไม่พบเชื้อ แต่ร่างกายยังอาจฟื้นฟูได้ไม่เต็มร้อย ผู้ป่วยจึงควรให้ความสำคัญกับการดูแลตนเองหลังออกจากโรงพยาบาล โดยเลือกกินอาหารดีต่อสุขภาพ นอนหลับให้เพียงพอ งดดื่มแอลกอฮอล์ งดสูบบุหรี่ จำกัดปริมาณคาเฟอีน และหากสังเกตเห็นว่ามีอาการผิดปกติรุนแรง ควรมาพบแพทย์เพื่อรับการรักษาให้ตรงกับสาเหตุของอาการที่เป็นอยู่ เพราะอาการลองโควิดไม่ใช่แค่รบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน แต่อาจส่งผลกระทบรุนแรงถึงชีวิตได้

ขอบคุณข้อมูลจาก

https://www.medicalnewstoday.com/articles/long-covid#management
https://www.nhs.uk/conditions/coronavirus-covid-19/long-term-effects-of-coronavirus-long-covid/
https://www.bhf.org.uk/informationsupport/heart-matters-magazine/news/coronavirus-and-your-health/long-covid

รู้จักภาวะลองโควิด (Long COVID) อาการเรื้อรังของคนที่เคยติดเชื้อโควิด