น้ำนมแม่ เป็นอาหารหลักของลูกน้อยวัยแรกเกิดจนถึงอายุ 6 เดือน เด็กที่กินนมแม่จะได้จุลินทรีย์ที่ดีต่อสุขภาพ เสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันต่อลำไส้ และมีความเสี่ยงในการแพ้อาหารลดลง
ในช่วงหลังคลอด ทารกยังมีอาหารสะสมตั้งแต่อยู่ในท้องแม่มากพอ และกระเพาะอาหารของทารกหลังคลอดเองก็ยังมีขนาดเล็ก ต้องการนมเพียงแค่มื้อละ 5-10 ซีซี เท่านั้น จึงถือเป็นโอกาสในการปรับตัวของทั้งคุณแม่และลูกน้อย ถ้ากระตุ้นลูกน้อยด้วยการดูดนมแม่บ่อยๆ แม่จะมีการสร้างน้ำนมออกมาตามที่ลูกต้องการ
เมื่อลูกน้อยได้รับนมเพียงพอ การขับถ่ายจะสมดุลกับปริมาณนมที่ได้รับ ลูกจะนอนหลับเต็มอิ่ม ไม่หลับไปสักพักและตื่นขึ้นมาบ่อยๆ และน้ำหนักตัวลูกจะขึ้นตามเกณฑ์ที่เหมาะสม ซึ่งแพทย์จะให้คำแนะนำในเรื่องของการเจริญเติบโตและพัฒนาการตามเกณฑ์ อย่าเริ่มอาหารเสริมเร็วกว่าเวลาที่เหมาะสม เพราะจะส่งผลเสียกับสุขภาพระบบทางเดินอาหารของลูก
แต่ปัญหาที่เป็นอุปสรรคทำให้การเลี้ยงทารกด้วยนมแม่ไม่ประสบความสำเร็จ เพราะคุณแม่มักจะกังวลและคิดว่าตัวเองมีน้ำนมไม่พอ เมื่อคุณแม่เครียด สมองจะสั่งให้ร่างกายค่อยๆ หยุดผลิตน้ำนม ควรทำใจให้สบาย ไม่กดดันตัวเอง ให้คิดเสมอว่าแม่ทุกคนย่อมมีน้ำนมเพียงพอสำหรับลูกตัวเองอย่างแน่นอน และขอฝากเทคนิคเล็กๆ น้อยๆ แต่ได้ผลดีเยี่ยมมาฝากกันด้วย
- ดูดเร็ว ให้น้องมาดูดนมแม่ทันทีหลังคลอดเพื่อกระตุ้น
- ดูดบ่อย เท่าที่ลูกต้องการ
- ดูดถูกวิธี การดูดนมที่ถูกต้องของลูก ควรครอบปากให้ลึกถึงลานนมขณะดูดนม จะไม่ทำให้คุณแม่เจ็บหัวนม
ประโยชน์ของนมแม่
- เพิ่มกำลังสมองของลูก น้ำนมแม่มีโภชนาการทางอาหารต่อสมองลูกสำหรับ 6 เดือนแรก
- ดีที่สุดสำหรับสุขภาพลูก ช่วยลดความเสี่ยงโรคทางเดินอาหาร ทางเดินหายใจ ทางเดินปัสสาวะ หูอักเสบ ภูมิแพ้ และเบาหวานในเด็ก
- สะดวก พร้อมดื่มทุกที่ ทุกเวลา โดยไม่ต้องอุ่น
- ประหยัด ไม่ต้องซื้อ ไม่ต้องเสียค่ารักษาพยาบาลบ่อยๆ เพราะเด็กที่ดื่มนมแม่จะได้รับภูมิคุ้มกันจากแม่ มีโอกาสป่วยน้อยกว่า
- นมแม่ทำให้เด็กฉลาด จากการวิจัยในสหรัฐอเมริกาพบว่าเด็กที่ดื่มนมแม่มีไอคิวสูงกว่าเด็กอื่น 5.2 จุด
- นมแม่ช่วยให้ลูกน้อยไม่อ้วน ทารกที่ดื่มนมแม่จะมีแนวโน้มเป็นโรคอ้วนน้อยกว่า
- นมแม่ช่วยลดน้ำหนักแม่ คุณแม่ที่ให้ลูกดื่มนมแม่จะช่วยลดน้ำหนักได้เร็วขึ้น เพราะคุณแม่ต้องเผาผลาญพลังงานกว่า 500 แคลอรี่ต่อวันในการผลิตน้ำนม ซึ่งเท่ากับการออกกำลังกายเบาๆ
คุณแม่มือใหม่ บีบ เก็บ ตุน น้ำนมแม่ได้ไม่ยากอย่างที่คิด
ถึงแม้จะติดธุระหรือออกไปทำงานนอกบ้านนานๆ คุณแม่ก็สามารถให้นมลูกได้ด้วยวิธีการง่ายๆ คือ การบีบ เก็บ ตุน น้ำนมเอาไว้ให้ลูกยามที่คุณแม่ไม่อยู่บ้าน ซึ่งมีขั้นตอนง่ายๆ ดังนี้
บีบด้วยมือ
- ใช้นิ้วหัวแม่มือ และนิ้วชี้วางบริเวณลานนม หรือห่างจากหัวนม 3 ซม.
- กดนิ้วทั้งสองข้างเข้าหาลำตัว บีบนิ้วทั้งสองเข้าหากันเหมือนก้ามปู คลายนิ้วแล้วเริ่มทำซ้ำใหม่โดย กด บีบ ปล่อย ให้เป็นจังหวะ และเปลี่ยนตำแหน่งไปเรื่อยๆ จนรอบ
- ใช้ภาชนะที่ทำความสะอาดฆ่าเชื้อแล้วรองรับน้ำนม เสร็จแล้วปิดฝาให้สนิท เขียนวันที่ เวลาที่บีบนมติดไว้ที่ขวด
วิธีการเก็บ
- เก็บในอุณหภูมิห้อง (>25 องศา) เก็บได้ 1 ชั่วโมง
- เก็บในอุณหภูมิห้อง (<25 องศา) เก็บได้ 4 ชั่วโมง
- เก็บในกระติกน้ำแข็ง เก็บได้ 1 วัน
- เก็บในตู้เย็นช่องธรรมดา เก็บได้ 2-3 วัน
- เก็บในตู้เย็นช่องแช่แข็งแบบประตูเดียว เก็บได้ 2 สัปดาห์
- เก็บในตู้เย็นช่องแช่แข็ง (แบบ 2 ประตู) เก็บได้ 3 เดือน
การอุ่น
- นมที่เก็บในตู้เย็นช่องธรรมดาให้นำมาวางไว้นอกตู้เย็น หรือวางในภาชนะแช่น้ำอุ่น
- ห้ามอุ่นโดยใช้ไมโครเวฟหรือต้ม
- นมแม่ที่เก็บไว้ในช่องแช่แข็งก่อนนำมาใช้ให้นำไว้ช่องธรรมดา 1 คืน เพื่อให้ละลาย
การเตรียมภาชนะในการเก็บน้ำนม
ใช้ภาชนะที่สะอาดต้มหรือนึ่งในน้ำเดือดนาน 10 นาที รองเก็บน้ำนมหรือภาชนะปากกว้าง ปิดฝาให้สนิท เขียนวันที่เวลาที่บีบน้ำนมติดเอาไว้
ช่วงโอกาสทองของคุณแม่
คุณแม่มือใหม่ทั้งหลายในช่วงลาคลอด 3 เดือน นอกจากคุณแม่จะได้ใกล้ชิดกับลูกแล้ว อย่าลืมให้ลูกกินนมอย่างเต็มที่ด้วย เพื่อลูกจะได้ฉลาด แข็งแรงเป็นหนูน้อยสุขภาพดี
- การให้นมลูกครบส่วนคือแต่ละครั้งต้องนานพอที่จะได้รับน้ำนมส่วนหลังซึ่งมีไขมันมาก
- ในช่วงอายุ 6 เดือนแรก เลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว
- ให้กินนมแม่คู่อาหารเสริมตามวัยลูกจนอายุ 1 – 2 ปี
- แม่ใส่ใจสุขภาพกินอาหารให้เพียงพอครบ 5 หมู่ ออกกำลังกายสม่ำเสมอและทำจิตใจให้แจ่มใส
- ถึงแม้ว่าคุณแม่จะไปทำงานแล้วก็ควรให้ลูกกินนมแม่ต่อไปเรื่อยๆ จนกว่าเขาจะหยุดไปเอง แล้วคุณแม่จะพบว่าการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เป็นช่วงเวลาที่พิเศษ
เคล็ดลับการป้อนนมลูกด้วยถ้วยแก้ว
การป้อนนมลูกด้วยถ้วยแก้วจะช่วยให้ลูกได้รับนมแม่ หรือนมผสมในช่วง 1-2 สัปดาห์แรก หลังเกิดโดยเฉพาะ 2-3 วันแรก ที่น้ำนมแม่ยังปริมาณน้อย โดยจะไม่ทำให้ลูกติดขวดนม คุณแม่ หรือคนรอบข้าง เช่น คุณย่า คุณยาย พี่เลี้ยง หรือ คุณพ่อก็สามารถป้อนนมลูกด้วยวิธีนี้ได้
อุปกรณ์ในการป้อน
- ถ้วยแก้ว/ ถ้วยป้อนนม
- ช้อนเล็กๆ สำหรับป้อน ป้อนจากปลายช้อนหรือจากแก้วเล็กๆ ดีกว่าใช้ขวดนม เพราะลูกอาจติดขวดนมและปฏิเสธการดูดนมแม่
