มดลูกถือเป็นอวัยวะสำคัญของคุณผู้หญิงทุกคน และในขณะเดียวกันก็เป็นจุดกำเนิดเสี่ยง ที่อาจทำให้ต้องป่วยเป็นโรคอันตรายได้อย่างมากมาย ในแต่ละปี มีผู้หญิงป่วยเป็นโรคเกี่ยวกับมดลูกจำนวนมาก และก็มีจำนวนมากที่ต้องทนทุกข์ทรมานจากโรคของมดลูก ดังนั้น การให้ความสำคัญกับการทำความรู้จักมดลูก จึงมีส่วนช่วยให้เราดูแล และป้องกันได้เองจากโรคร้ายเป็นอย่างดี

มดลูกคืออะไร? ทำความรู้จักไว้เพื่อดูแลใส่ใจได้ดีขึ้น

มดลูก (Uterus) มีรูปร่างคล้ายผลชมพู่ หรือรูปร่างคล้ายสามเหลี่ยมหัวกลับลง กว้างประมาณ 4 เซนติเมตร ยาวประมาณ 6-8 เซนติเมตร หนาประมาณ 2 เซนติเมตร อยู่ในบริเวณอุ้งกระดูกเชิงกราน ระหว่างกระเพาะปัสสาวะกับทวารหนัก ภายในเป็นโพรง ทำหน้าที่เป็นที่ฝังตัวของไข่ที่ได้รับการผสมแล้ว และเป็นที่เจริญเติบโตของทารกในครรภ์ มดลูกไม่ใช่อวัยวะที่ใช้ขับเลือดเสียของผู้หญิงอย่างที่หลายคนเข้าใจ การตัดมดลูก (Hysterectomy) ด้วยความจำเป็น เพื่อการรักษา อาจตัดมดลูกออกทั้งหมดหรือตัดออกเฉพาะบางส่วน

เหตุผลอะไรทำให้ต้องผ่าตัดมดลูก

ผู้ป่วยที่จำเป็นต้องรักษาด้วยการผ่าตัดมดลูก มีหลายสาเหตุ โดยที่พบบ่อย เช่น

เนื้องอกมดลูก (Uterine Fibroids)
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis)
ตรวจพบมะเร็งปากมดลูก หรือมะเร็งที่เกี่ยวกับมดลูก
มดลูกหย่อน (Uterine Prolapse)
เลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติ
มีอาการปวดเรื้อรัง

มะเร็งมดลูกตัวร้าย ภัยเงียบอันตรายที่ต้องระวัง

ในช่วงแรกนั้นอาการของมะเร็งมดลูก มีเพียงอย่างเดียวเท่านั้น คือ ประจำเดือนผิดปกติ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า ทุกคนที่มีประจำเดือนผิดปกติ จะมีโอกาสเป็นมะเร็งมดลูก สิ่งสำคัญที่สุดคือ การรู้จักสังเกตความผิดปกติของร่างกายตัวเอง และที่ไม่ควรละเลย คือหากมีประจำเดือนผิดปกติ ควรพบสูตินรีแพทย์เพื่อทำการตรวจวินิจฉัย

3 รูปแบบการผ่าตัดมดลูก

Total hysterectomy : เป็นการผ่าตัดนำมดลูกและปากมดลูกออกทั้งหมด
Partial hysterectomy : เป็นการผ่าตัดที่ทำมดลูกส่วนบนออก แต่เหลือปากมดลูกไว้ อาจมีการตัดรังไข่ด้วยในบางกรณี
Radical hysterectomy : เป็นการผ่าตัดเพื่อรักษาโรคมะเร็ง โดยจะมีการตัดเนื้อเยื่อรอบปากมดลูกและช่องคลอดส่วนบนออกด้วย อาจมีการตัดท่อนำไข่หรือรังไข่หรือไม่ก็ได้

การผ่าตัดมดลูกด้วยวิธีการผ่าตัดแผลเล็ก

“การผ่าตัดแผลเล็ก” หรือ “Minimally Invasive Surgery (MIS)” คือ เทคโนโลยีการผ่าตัดผ่านกล้อง ด้วยการเจาะผิวหนังบริเวณที่จะทำการรักษาให้เป็นรูขนาดเล็ก ๆ จากนั้นจึงทำการใส่กล้องและเครื่องมือผ่าตัดลงไปเพื่อทำการผ่าตัดรักษา ทำให้แพทย์สามารถมองเห็นรายละเอียดของตำแหน่งภายในร่างกายที่ต้องการผ่าตัดได้ชัดเจนมากขึ้น และยัง เป็นการผ่าตัดที่เจ็บตัวน้อย มีความเสี่ยงในการติดเชื้อและเกิดภาวะแทรกซ้อนข้างเคียงได้น้อย ใช้เวลาในการฟื้นตัวน้อยลง ทำให้ผู้ป่วยหายเร็วและกลับไปใช้ชีวิตตามปกติได้ไวขึ้น

เมื่อผ่าตัดมดลูกทิ้งไป ชีวิตเราจะเป็นอย่างไรบ้าง?

ก่อนที่จะตัดสินใจรักษาด้วยวิธีการผ่าตัดเอามดลูกออก จะต้องปรึกษากับแพทย์ผู้มีความเชี่ยวชาญ และควรต้องทราบถึงหน้าที่หลักของมดลูกที่มีความสำคัญคือ

การมีประจำเดือน
ที่เกิดจากการหลุดลอกของเยื่อบุมดลูก ภายหลังที่ไม่มีไข่มาฝังตัว ซึ่งจะมีการฉีกขาดของเส้นเลือด ทำให้เลือดไหลออก หรือที่เรียกทั่วไปว่า การเป็นประจำเดือน
การตั้งครรภ์
เป็นที่ฝังของไข่ที่ปฏิสนธิแล้ว และพัฒนาเป็นตัวอ่อนจนกระทั้งเจริญเติบโตเป็นทารก
การคลอด
ขณะคลอดผนังมดลูกจะมีการหดตัวเป็นระยะ ๆ เพื่อให้ทารกคลื่นออกผ่านมาถึงช่องคลอด

ผลข้างเคียงจากการผ่าตัดมดลูก

การผ่าตัดมดลูกและรังไข่ออกไปในผู้ที่ยังไม่หมดประจำเดือน จะส่งผลให้ผู้ป่วยหมดประจำเดือนทันที และขาดฮอร์โมนเพศหญิงร่วมด้วย หลังจากนั้นคุณอาจมีอาการ ดังต่อไปนี้

หมดประจำเดือน
อาการวัยทองเนื่องจากหมดประจำเดือน
อารมณ์ทางเพศลดลง
มีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะกระดูกพรุน โรคหัวใจ และกลั้นปัสสาวะไม่ได้
อาจพบอาการซึมเศร้า หรือเสียใจจากการไม่สามารถมีบุตรหลังการผ่าตัดได้

ทำอย่างไรเมื่อขาดฮอร์โมนเพศหญิง

ถ้าอยู่ในวัยหมดประจำเดือนแล้ว และมีความจำเป็นต้องได้รับการผ่าตัด ไม่ว่าจะเป็นที่มดลูกหรือรังไข่ก็ตาม แพทย์มักจะแนะนำให้ทำการผ่าตัดออกทั้งหมด เนื่องจากว่าคุณผู้หญิงไม่มีความจำเป็นต้องใช้ประโยชน์จากทั้ง 2 อวัยวะนี้อีกแล้ว แต่ถ้ายังอยู่ในวัยที่ยังมีการตกไข่อยู่ การผ่าตัดมดลูกและรังไข่ออก จะมีผลต่อระบบฮอร์โมนเพศหญิง โดยปกติแล้วเมื่อร่างกายขาดฮอร์โมนเพศหญิงไปก่อนวัยอันควร

แพทย์ที่ทำการตรวจรักษาจะพิจารณาให้ฮอร์โมนทดแทนเพื่อการรักษาต่อไป ส่วนการตัดมดลูกออกอย่างเดียวในผู้หญิงที่รังไข่ยังผลิตฮอร์โมนได้ จะมีผลเพียงไม่มีประจำเดือน แต่รังไข่ยังสร้างฮอร์โมนอยู่ ทำให้ยังไม่มีอาการวัยทองหรืออาการอื่น ๆ ตามที่กล่าวมา