ช็อกโกแลตซีสต์ (Chocolate Cyst) หรือชื่อทางการแพทย์ว่า Endometrioma คือถุงน้ำที่เกิดจากภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis) มักพบในรังไข่ ภายในมีเลือดเก่าที่สะสมเป็นเวลานานจนกลายเป็นของเหลวสีน้ำตาลเข้มคล้ายช็อกโกแลตเหลว

ถึงแม้จะไม่ใช่เนื้องอกร้าย แต่ช็อกโกแลตซีสต์สามารถส่งผลกระทบต่อระบบสืบพันธุ์ของผู้หญิง และเป็นหนึ่งในสาเหตุสำคัญของภาวะมีบุตรยาก

‘ช็อกโกแลตซีสต์’ มีผลต่อภาวะเจริญพันธุ์อย่างไร?

ภาวะนี้สามารถส่งผลกระทบต่อการตั้งครรภ์ในหลายด้าน ดังนี้

ขัดขวางการตกไข่ ถุงน้ำอาจกดเบียดเนื้อเยื่อรังไข่ที่ปกติ ทำให้การโต และตกของไข่ผิดปกติ หรือมีคุณภาพไม่ดีเพียงพอสำหรับการปฏิสนธิ
การเกิดพังผืดในอุ้งเชิงกราน พังผืดที่เกิดจากการอักเสบเรื้อรังอาจทำให้ท่อนำไข่ตีบตัน ไม่สามารถลำเลียงไข่หรืออสุจิได้ตามปกติ
ความผิดปกติของเยื่อบุโพรงมดลูก การฝังตัวของตัวอ่อนอาจไม่สมบูรณ์ หากสภาพแวดล้อมในโพรงมดลูกไม่เหมาะสม

เป็นช็อกโกแลตซีสต์ยังมีโอกาสมีลูกได้ ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ได้แก่

ขนาดและจำนวนของถุงน้ำ
การทำงานของรังไข่
อายุของผู้หญิง
ระยะเวลาที่พยายามมีบุตรแต่ไม่สำเร็จ
การรักษาที่ได้รับและประสิทธิภาพของการตอบสนองต่อการรักษา

ผู้หญิงบางรายสามารถตั้งครรภ์ได้ตามธรรมชาติ โดยเฉพาะในรายที่โรคอยู่ในระยะเริ่มต้น ส่วนบางรายที่โรครุนแรงหรืออายุมาก แพทย์อาจแนะนำการใช้เทคโนโลยีช่วยเจริญพันธุ์ เช่น IUI หรือ IVF เพื่อเพิ่มโอกาสสำเร็จ

แนวทางการรักษาเพื่อเพิ่มโอกาสตั้งครรภ์

การรักษาภาวะช็อกโกแลตซีสต์ในผู้ที่ต้องการมีบุตรมีหลายแนวทาง ดังนี้

ผ่าตัดส่องกล้อง (Laparoscopic surgery) เหมาะกับผู้ที่มีถุงน้ำขนาดใหญ่หรือมีอาการปวดรุนแรง การผ่าตัดช่วยลดพังผืดและฟื้นฟูการทำงานของรังไข่
การกระตุ้นไข่และฉีดเชื้อ (IUI) ในบางกรณีที่ท่อนำไข่ไม่อุดตันสามารถกระตุ้นไข่ร่วมกับการฉีดเชื้อเข้าโพรงมดลูก เพื่อเพิ่มโอกาสให้เกิดการปฏิสนธิ
การทำเด็กหลอดแก้ว (IVF) เป็นทางเลือกที่เหมาะสมสำหรับผู้ที่มีบุตรยากมานาน มีถุงน้ำทั้งสองข้าง หรือเคยผ่าตัดมาแล้วหลายครั้ง

คำแนะนำสำหรับผู้มีบุตรยากที่เป็นช็อกโกแลตซีสต์

อย่ารอเวลาเกินไป เพราะคุณภาพไข่จะลดลงตามอายุ
ตรวจประเมินระบบสืบพันธุ์อย่างละเอียด โดยแพทย์เฉพาะทาง
วางแผนการรักษาเฉพาะบุคคล ร่วมกับทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์

แม้จะเป็นช็อกโกแลตซีสต์ แต่ก็ยังสามารถมีลูกได้ หากได้รับการรักษาและดูแลอย่างเหมาะสม การเข้าใจโรค และเข้ารับคำปรึกษาจากแพทย์เฉพาะทางจะช่วยเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ และลดความเสี่ยงจากภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ

นพ. ธีรยุทธ์ จงวุฒิเวศย์

ผู้อำนวยการศูนย์เทคโนโลยีเพื่อการเจริญพันธุ์

รพ.พญาไท 2

‘ช็อกโกแลตซีสต์’ มีผลต่อภาวะเจริญพันธุ์อย่างไร?

เป็นช็อกโกแลตซีสต์ยังมีโอกาสมีลูกได้ ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ได้แก่

แนวทางการรักษาเพื่อเพิ่มโอกาสตั้งครรภ์

คำแนะนำสำหรับผู้มีบุตรยากที่เป็นช็อกโกแลตซีสต์

เป็นช็อกโกแลตซีสต์ยังมีโอกาสมีลูกได้ ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ได้แก่

ไขข้อข้องใจ “ช็อกโกแลตซีสต์” ภาวะที่อาจขวางฝันของคนอยากมีลูก