อัลไซเมอร์ โรคทางสมองที่ไม่ใช่แค่เรื่องความจำเสื่อม รู้ไวป้องกันได้
หากพูดถึง อัลไซเมอร์ คนส่วนใหญ่จะนึกถึงอาการความจำเสื่อมหรืออาการหลงลืมของผู้สูงอายุ แต่ในความจริงแล้วนั้น อัลไซเมอร์ไม่ใช่โรคที่มีผลต่อความจำเพียงอย่างเดียว แต่ยังกระทบต่อกิจวัตรประจำวันทั่วไป ตั้งแต่การพูด การกิน ความคิด อารมณ์ และอาจร้ายแรงจนต้องมีผู้ดูแลตลอด 24 ชั่วโมงเลยก็ว่าได้
หากทางบ้านมีผู้สูงวัยหรืออายุมากกว่า 60 ปี อัลไซเมอร์ เป็นภาวะที่ญาติหรือบุคคลใกล้ชิดต้องคอยสังเกตอาการตลอดเวลา คอยซักถามถึงพฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวันทั่วไป เช่น เมื่อเช้ากินข้าวกับอะไร ขนมนี้เรียกว่าอะไร ดาราคนนี้ชื่ออะไร รวมถึงใช้วิธีการบวกเลขหรือวิธีการคิดเงิน การกระทำดังกล่าวเปรียบเสมือนการกระตุ้นความคิดให้สมองได้ทำงาน และอาจทำให้ผู้สูงอายุคลายความเบื่อหน่ายอีกด้วย
อัลไซเมอร์ คืออะไร เกี่ยวข้องกับโรคสมองเสื่อมหรือไม่
อัลไซเมอร์ เป็นสาเหตุของโรคสมองเสื่อม โดยจะเกิดขึ้นครั้งแรกกับผู้ป่วยที่มีอายุ 60 ปี และจะทวีความรุนแรงขึ้นตามอายุ ซึ่งอัลไซเมอร์เกิดจากสารสื่อประสาทในสมองลดน้อยลง สาเหตุมาจากโปรตีนบางชนิดที่เป็นพิษต่อสมอง ซึ่งโปรตีนเหล่านี้จะมีปริมาณมากขึ้นเรื่อย ๆ จนกระทั่งเกิดความเสียหายต่อเนื้อสมอง ส่งผลให้เซลล์สมองเสื่อมในที่สุด โดยอาการของอัลไซเมอร์จะเริ่มต้นจากการสูญเสียความทรงจำเล็กน้อย หากไม่ได้รับการรักษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านสมองโดยตรง ก็อาจลุกลามไปจนอาการรุนแรงมากขึ้นจนส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน เช่น ความสามารถในการสนทนาหรือการตอบสนองต่อสิ่งเร้าลดน้อยลง
อัลไซเมอร์ อาการที่ควรเฝ้าระวัง
แม้อาการของอัลไซเมอร์ที่หลายคนต่างคิดว่าเป็นเพียงภาวะความจำเสื่อม แต่ปัญหาด้านความจำเป็นหนึ่งในสัญญาณเตือนเริ่มต้นของอัลไซเมอร์เท่านั้น ดังนั้น อัลไซเมอร์สามารถแบ่งระยะความรุนแรงได้ทั้งหมด 3 ระยะ ซึ่งผู้ใกล้ชิดกับผู้ป่วยสามารถสังเกตพฤติกรรมของพวกเขาได้ด้วยตัวเองว่าปัจจุบันผู้ป่วยมีอาการอยู่ในระยะไหน และมีความเสี่ยงต่อการดำเนินชีวิตประจำวันมากน้อยเพียงใด
อัลไซเมอร์ ระยะเริ่มต้น
ระยะนี้อาการของผู้ป่วยจะยังไม่รุนแรงมากนัก พวกเขาสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างปกติ ทำงานได้ ขับรถได้ ทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้อย่างคล่องแคล่ว แต่ผู้ป่วยระยะนี้มักจะลืมในสิ่งที่เพิ่งพูดหรือเพิ่งทำล่าสุด โดยอาการที่สามารถเห็นได้ชัดสำหรับผู้ป่วยอัลไซเมอร์ระยะเริ่มต้น มีดังนี้
1. ลืมสิ่งที่พูดไปเมื่อสักครู่
2. จำตำแหน่งที่วางของชิ้นนั้น ๆ ไม่ได้
3. ลืมชื่อคนที่เพิ่งทำความรู้จักใหม่ ๆ
อัลไซเมอร์ ระยะปานกลาง
ผู้ป่วยจะต้องได้รับการดูแลจากบุคคลใกล้ชิดมากขึ้น เพราะในระยะนี้ผู้ป่วยจะแสดงอารมณ์ที่รุนแรงแบบไม่คาดคิด ทั้งอารมณ์หงุดหงิดหรือโมโหแบบฉับพลัน รวมถึงการตัดสินใจในการทำอะไรบางอย่างที่ไม่รู้ถูก-ผิด ซึ่งอาการที่สามารถบ่งบอกถึงผู้ป่วยอัลไซเมอร์ระยะปานกลาง มีดังนี้
1. สับสนว่าตัวเองกำลังอยู่ที่ไหน หลงทาง กลับบ้านไม่ถูก
2. จำข้อมูลส่วนตัวไม่ได้ เช่น เบอร์โทรศัพท์มือถือ
3. ลืมวิธีการแปรงฟันที่ถูกต้อง
4. อาบน้ำหรือแต่งตัวเองไม่ได้
อัลไซเมอร์ ระยะรุนแรง
ผู้ป่วยต้องได้รับการดูแลจากแพทย์และบุคคลใกล้ชิดอย่างไม่ละสายตา เนื่องจากผู้ป่วยจะไม่สามารถดูแลตัวเองได้ บางรายอาจไม่ขยับตัว ไม่พูดกับใคร หรือจำคนรอบข้างไม่ได้ นอกจากนี้ ผู้ป่วยอาจแสดงอาการที่รุนแรงและอาจเป็นอันตรายต่อบุคคลใกล้ชิด ซึ่งอาการที่สามารถบ่งบอกถึงผู้ป่วยอัลไซเมอร์ระยะรุนแรง มีดังนี้
1. ขว้างปาสิ่งของ จนเกิดอันตรายกับคนรอบข้าง
2. ไม่สามารถเดิน ลุก วิ่ง หรือกลืนอาหารได้
3. มีปัญหาด้านการสื่อสาร เห็นถูกเป็นผิด เห็นซ้ายเป็นขวา
4. เสี่ยงโรคปอดบวมหรือติดเชื้อทางปอด เนื่องจากมีปัญหาด้านการกลืนอาหาร ทำให้อาจสำลักน้ำหรืออาหารได้
อัลไซเมอร์ รู้ไวรักษาได้
จะเห็นได้ว่าอัลไซเมอร์ไม่ใช่เพียงอาการขี้หลงขี้ลืมธรรมดา แต่ยังส่งผลต่อการใช้ชีวิตและเป็นปัญหาให้กับบุคคลรอบข้างไม่ใช่น้อย ซึ่งอาการของอัลไซเมอร์นั้นได้สร้างความกังวลใจให้กับญาติและบุคคลใกล้ชิดผู้ป่วยเป็นอย่างมาก โดยพวกเขาอาจเกิดความสงสัยว่าแล้วอัลไซเมอร์รักษาหายไหม และจะป้องกันไม่ให้เกิดโรคนี้ได้อย่างไร?
สมาชิกในครอบครัวควรหมั่นสังเกตอาการและทำความเข้าใจเกี่ยวกับอาการอัลไซเมอร์ให้มากขึ้น โดยเฉพาะเมื่อมีผู้สูงอายุอยู่ในบ้านด้วยแล้ว ยิ่งต้องหมั่นดูแลอย่างใกล้ชิด หากพบว่าพวกเขาได้แสดงอาการที่กล่าวไปข้างต้นให้เห็นไม่ว่าจะอยู่ในระยะไหน ควรรีบพามาทำการวินิจฉัยกับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านสมอง เพื่อวางแผนการรักษาได้อย่างทันท่วงที ซึ่งทางโรงพยาบาลพญาไท 1 มีโปรแกรมคัดกรองผู้ที่มีภาวะหลงลืม หรืออัลไซเมอร์ ณ ศูนย์สมองและระบบประสาท ทางโรงพยาบาลจะซักประวัติและประเมินอาการเพื่อหาความเสี่ยงเกี่ยวกับความเสื่อมของสมอง โดยให้ทดลองทำแบบทดสอบความจำ ตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด ฯลฯ
ผู้ป่วยและครอบครัวสามารถนัดพบแพทย์เพื่อตรวจคัดกรองอาการอัลไซเมอร์ได้ที่อาคาร 3 ชั้น 5 โรงพยาบาลพญาไท 1 ทางเราจะวิเคราะห์ปัญหาของโรคและติดตามผลการรักษาอย่างต่อเนื่อง เพื่อผลลัพธ์ที่ดีต่อคนไข้มากที่สุด
Reference:
- https://www.cdc.gov/aging/aginginfo/alzheimers.htm#AlzheimersDisease?
- https://www.alz.org/alzheimers-dementia/stages
