มะเร็งลำไส้ใหญ่ติดอันดับ TOP 3 ในชาย TOP 5 ในหญิง คือพบมากเป็นอันดับ 3 ในเพศชายรองจากมะเร็งตับและมะเร็งปอด และพบมากเป็นอันดับ 5 ในเพศหญิง แม้ว่าสาเหตุการเกิดโรคมะเร็งจะมีหลายปัจจัย แต่มะเร็งสำไส้ใหญ่มักมีสาเหตุมาจากการพฤติกรรมการใช้ชีวิต โดยเฉพาะการกินอาหารที่ผิดสัดส่วน เช่น กินแต่สัตว์เนื้อแดง เช่น เนื้อวัว เนื้อหมู ไม่ค่อยกินผักและผลไม้ ไม่ออกกำลังกาย ดื่มเหล้าและสูบบุหรี่จัด ถ้าใครมีพฤติกรรมแบบนี้…บอกเลยว่ามีโอกาสเป็นมะเร็งลำไส้มากกว่าคนที่ดูแลสุขภาพแน่นอน!

ทำความเข้าใจ…กว่าเนื้อเยื่อจะกลายเป็นมะเร็งสำไส้ใหญ่

นพ. บุรินทร์ อาวพิทยา แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านมะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนัก คลินิกโรคลำไส้ใหญ่และทวารหนัก รพ.พญาไท 1 กล่าวถึงกลไกการเกิดเซลล์มะเร็งชนิดนี้ไว้ว่า “มาทำความเข้าใจในกลไกการเกิดโรคมะเร็งสำไส้ใหญ่และทวารหนักกันก่อนว่า… เป็นโรคที่เกิดจากการเจริญเติบโตที่ผิดปกติของเซลล์เยื่อบุลำไส้ใหญ่ จากเนื้อเยื่อบุลำไส้ปกติ..กลายเป็นติ่งเนื้อและพัฒนาไปเป็นมะเร็งในที่สุด! ดังนั้น หากเราตรวจพบการผิดปกติตั้งแต่การเป็นติ่งเนื้อและสามารถตัดออกไปได้ ก็จะลดโอกาสการเกิดมะเร็ง โดยข้อมูลทางทฤษฎี พบว่าติ่งเนื้อขนาด 1 ซม.จะใช้เวลานานถึง 10 ปี ก่อนที่จะกลายเป็นมะเร็ง”

ยิ่งตรวจพบเร็ว..ยิ่งเพิ่มโอกาสรอด

เพราะผู้ป่วยส่วนใหญ่จะมาพบแพทย์ก็ต่อเมื่อมีอาการและมะเร็งลุกลามไปมากแล้ว หากเรารู้ตัวว่าเป็นหนึ่งในผู้มีความเสี่ยง มีคนในครอบครัวเคยเป็นโรคมะเร็ง หรือเริ่มรู้สึกถึงความผิดปกติของระบบขับถ่าย ก็ควรปรึกษาแพทย์ถึงความจำเป็นในการตรวจหามะเร็งลำไส้ใหญ่ โดยแพทย์จะซักประวัติและวินิจฉัยว่ามีความจำเป็นที่จะต้องตรวจด้วยการส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่ (Colonoscopy) หรือไม่ หากตรวจพบเซลล์มะเร็งจะได้รักษาอย่างทันท่วงที หรือหากพบความเสี่ยง แพทย์จะให้คำแนะนำในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม และวางแนวทางในการตรวจอย่างสม่ำเสมอต่อไป หรือถึงแม้ว่าไม่มีอาการผิดปกติ แต่ถ้าอายุถึงเกณฑ์คือ 50 ปี ก็ควรมาตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนัก แต่ถ้ามีอาการผิดปกติของการขับถ่าย ก็ควรเข้ามาตรวจทันที โดยไม่ขึ้นอยู่กับอายุ

การส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่ (Colonoscopy)

การส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่ (Colonoscopy) เป็นการส่องกล้องเข้าไปตรวจลำไส้ใหญ่ตลอดความยาว โดยตรงปลายท่อจะมีกล้องวิดีโออยู่ เพื่อให้เห็นภาพภายในลำไส้ใหญ่และทวารหนักทั้งหมด ซึ่งการตรวจจะทำได้ทั้งแบบใช้วิสัญญีแพทย์ และไม่ใช้วิสัญญีแพทย์ วิธีนี้สามารถตัดติ่งเนื้อที่อนาคตจะกลายเป็นมะเร็งออกไปได้ และเป็นวิธีการตรวจที่แม่นยำที่สุด

อาการส่วนใหญ่ของผู้ที่เป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ มักเป็นดังนี้

ไม่มีอาการ
มีอาการเปลี่ยนแปลงของระบบขับถ่าย ท้องเสียสลับท้องผูก อุจจาระลำเล็กลง
มีเลือดหรือมูกออกทางทวารหนักหรือปนมากับอุจจาระ
อึดอัดแน่นท้อง ปวดท้อง ท้องอืด มีอาการเกร็ง คล้ายเป็นตะคริวในท้อง
มีอาการเกิดจากลำไส้อุดตัน เช่น มีไข้ ไม่ถ่าย ไม่ผายลม ท้องอืด
ซีด โลหิตจางโดยไม่ทราบสาเหตุ
เบื่ออาหาร อ่อนเพลียอย่างผิดปกติ
น้ำหนักลดโดยไม่ได้จำกัดอาหาร
คลำพบก้อนบริเวณท้อง

การรักษามะเร็งลำไส้ใหญ่ แบ่งเป็นแต่ละระยะ ดังนี้

ระยะที่ 0 เซลล์มะเร็งที่เป็นเพียงติ่งเนื้อซึ่งสามารถตรวจพบได้จากการส่องกล้อง (Colonoscopy) สามารถตัดออกผ่านทางกล้องไปได้ ตั้งแต่ก่อนการเป็นมะเร็งหรือเกือบเป็นมะเร็ง ซึ่งมีโอกาสหายขาด 100%
ระยะที่ 1 เซลล์มะเร็งเติบโตขึ้นและฝังในชั้นผนังของลำไส้ใหญ่และทวารหนัก แต่ไม่กระจายไปสู่เนื้อเยื่อข้างเคียงหรือต่อมน้ำเหลือง ต้องรักษาด้วยการผ่าตัดแบบ Curative resection โดยตัดลำไส้ใหญ่ 10-15 ซม. และเลาะต่อมน้ำเหลืองอย่างน้อย 12 ต่อม แล้วจึงนำลำไส้ใหญ่ส่วนที่ดีมาต่อกับทวารหนักซึ่งอยู่ในอุ้งเชิงกรานใกล้ๆ กับกล้ามเนื้อหูรูด..ด้วยเทคนิคการผ่าตัดสมัยใหม่นี้ทำให้สามารถเก็บหูรูดทวารหนักไว้ได้
ระยะที่ 2 เซลล์มะเร็งแพร่กระจายผ่านผนังลำไส้ใหญ่ หรือ ทวารหนักไปสู่เนื้อเยื่อใกล้เคียงแต่ยังไม่กระจายถึงต่อมน้ำเหลือง ซึ่งจะใช้การผ่าตัดแบบ Curative resection เป็นการรักษาหลัก เช่นเดียวกับระยะที่ 1
ระยะที่ 3 เซลล์มะเร็งแพร่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลือง…แต่ยังไม่ลุกลามไปยังอวัยวะอื่น ใช้การผ่าตัดแบบ Curative resection ร่วมกับการรักษาเสริมด้วยเคมีบำบัดภายหลังการผ่าตัด หรืออาจจะมีการรักษาด้วยการฉายแสงร่วมด้วยในกรณีที่เป็นมะเร็งที่ทวารหนัก
ระยะที่ 4 มะเร็งแพร่กระจายลุกลามไปยังอวัยวะอื่นๆ ของร่างกาย เช่น ตับ ปอด โดยศัลยแพทย์จะทำการผ่าตัดมะเร็งที่ลำไส้ใหญ่หรือทวารหนักออก..และผ่าตัดมะเร็งที่ลุกลามไปตับหรือปอดออกด้วย หลังจากนั้นจะให้ยาเคมีบำบัดหลังผ่าตัด ซึ่งถ้าสามารถผ่าตัดเอาก้อนมะเร็งที่ลำไส้ใหญ่ออกและตัดมะเร็งในส่วนที่กระทบอวัยวะอื่นๆ ออกได้ ก็ยังมีโอกาสหายขาดจากโรคได้

เพราะมะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนักป้องกันได้ ถ้าหาก…

เข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งด้วยการส่องกล้อง (Colonoscopy) เนื่องจากถ้าตรวจพบติ่งเนื้องอกในลำไส้ใหญ่ก็สามารถที่จะตัดติ่งเนื้องอกออกไปได้เลย ทำให้ลดโอกาสที่จะพัฒนากลายเป็นมะเร็ง

รีบมาพบแพทย์เพื่อตรวจและรักษา…เมื่อพบอาการผิดปกติ ยิ่งตรวจพบเร็วในระยะต้นๆ ยิ่งมีโอกาสหายขาดจากโรคได้

นพ. บุรินทร์ อาวพิทยา

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านศัลยศาสตร์ลำไส้ใหญ่และทวารหนัก

ศูนย์โรคลำไส้ใหญ่และทวารหนัก (ผ่าตัดลำไส้และอื่นๆ) โรงพยาบาลพญาไท 1

มะเร็งลำไส้ใหญ่ โรคร้ายที่ป้องกันได้...หากใช้ชีวิตให้เป็น!