ต่อมไทรอยด์เป็นต่อมไร้ท่อที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในร่างกาย มีรูปร่างคล้ายปีกผีเสื้อ อยู่ตรงบริเวณหน้าหลอดลมใต้กล่องเสียง ต่อมไทรอยด์มีหน้าที่สร้างไทรอยด์ฮอร์โมน ซึ่งมีความจำเป็นอย่างยิ่งต่อการดำรงชีวิต เพราะมีส่วนเกี่ยวข้องกับการเผาผลาญพลังงานในร่างกาย รักษาระดับอุณหภูมิ และมีผลโดยตรงต่อการทำงานของสมอง กล้ามเนื้อ และอวัยวะต่างๆ

โรคและภาวะของต่อมไทรอยด์ที่พบบ่อย

ต่อมไทรอยด์ทำงานเป็นพิษ
ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยกว่าปกติ
ต่อมไทรอยด์อักเสบ
ต่อมไทรอยด์โต
มีก้อนที่ต่อมไทรอยด์

ภาวะก้อนที่ต่อมไทรอยด์

ก้อนที่ต่อมไทรอยด์ พบได้ค่อนข้างบ่อย ซึ่งผู้ป่วยอาจคลำพบเอง หรือมีคนทักว่าคอโต แพทย์ตรวจพบจากมีเหตุให้สงสัย การตรวจสุขภาพทั่วไป หรือจากการตรวจอัลตราซาวนด์บริเวณคอจากการมาตรวจโรคอื่นๆ

สาเหตุและอันตรายของภาวะก้อนที่ต่อมไทรอยด์

อาจเกิดจากการขาดสารไอโอดีน
ส่วนใหญ่ร้อยละ 95 ไม่ได้เป็นโรคร้ายแรง
มีเนื้องอกแบบไม่ร้ายแรง
มีภาวะต่อมไทรอยด์อักเสบเรื้อรัง
ส่วนน้อยที่จะกลายเป็นก้อนเนื้องอกที่ร้ายแรง หรือเป็นมะเร็ง

ปัจจัยเสี่ยงการเกิดมะเร็งของต่อมไทรอยด์

ความเสี่ยงว่าก้อนที่ต่อมไทรอยด์จะเป็นมะเร็งหรือไม่ นอกจากการเจาะไปตรวจแล้ว อาจพิจารณาสิ่งเหล่านี้ร่วมด้วย

ก้อนที่มีขนาดโตอย่างรวดเร็ว
มีอาการผิดปกติอย่างอื่นร่วมด้วย เช่น เสียงแหบ กลืนอาหารลำบาก หายใจลำบาก
ก้อนที่เกิดในผู้ป่วยที่อายุน้อยกว่า 30 ปี หรือมากกว่า 60 ปี
ผู้ป่วยเพศชาย
ผู้ป่วยที่มีประวัติการได้รับการฉายแสงบริเวณศีรษะและคอในวัยเด็ก

การตรวจเมื่อพบก้อนที่ต่อมไทรอยด์

จุดประสงค์ใหญ่เพื่อประเมินว่า ก้อนที่ต่อมไทรอยด์มีความเสี่ยงสูงในการเป็นมะเร็งหรือไม่ การตรวจทำได้ด้วยการเจาะต่อมไทรอยด์ รวมทั้งการตรวจเลือด เพื่อประเมินการทำงานของต่อมไทรอยด์ว่ามีภาวะพร่องไทรอยด์ฮอร์โมน หรือมีภาวะต่อมไทรอยด์เป็นพิษหรือไม่

การตรวจด้วยการเจาะต่อมไทรอยด์

แพทย์จะใช้เข็มเจาะดูดชิ้นเนื้อจากต่อมไทรอยด์ เพื่อส่งตรวจทางพยาธิ การตรวจโดยวิธีนี้มีความแม่นยำสูง ภาวะแทรกซ้อนน้อย

การรักษาภาวะก้อนที่ต่อมไทรอยด์

ในกรณีที่ผลการตรวจเป็นมะเร็ง ต้องรักษาโดยการผ่าตัด และการกลืนน้ำแร่รังสี
ในกรณีที่ผลการตรวจไม่พบมะเร็ง มีก้อนขนาดโตก้อนเดียว อาจรักษาด้วยวิธีดังนี้

- ไม่ต้องให้การรักษาใดๆ เพียงติดตามการโตของก้อนในเวลา 1 ปี ซึ่งพบว่าก้อนอาจยุบเองได้ร้อยละ 20-30 หากพบว่าก้อนโตขึ้น ค่อยพิจารณาให้ยารักษา
- การรักษาด้วยการรับประทานยา โดยให้ฮอร์โมนไทรอกซิน การจะดูผลตอบสนองการรักษาอาจต้องใช้เวลา 3-6 เดือน กว่าก้อนจะมีขนาดเล็กลง การรักษาโดยวิธีนี้ได้ผลประมาณร้อยละ 50
- การรักษาด้วยการฉีดสารแอลกอฮอล์เข้าที่ก้อน ซึ่งอาจต้องทำการฉีดแอลกลฮอล์หลายครั้งผลข้างเคียงของการรักษาวิธีนี้ คือ อาการปวด

เราทุกคนควรหมั่นสังเกตการเปลี่ยนแปลงของร่างกายตนเอง หากพบความผิดปกติมีก้อนที่คอในลักษณะดังที่กล่าวมา แนะนำให้พบอายุรแพทย์โรคเบาหวานและต่อมไร้ท่อ เพื่อตรวจวินิจฉัย และรักษาต่อไป

พญ. อยุทธินี สิงหโกวินท์

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคต่อมไร้ท่อและเมตะบอลิสม

ศูนย์เบาหวานและต่อมไร้ท่อ โรงพยาบาลพญาไท 2

มีก้อนที่ต่อมไทรอยด์ สัญญาณเตือนที่ไม่ควรชะล่าใจ