หากคุณมีอาการเสียงแหบ เจ็บคอเรื้อรัง ไอแห้งในเวลากลางคืน หรือรู้สึกเหมือนมีเสมหะติดอยู่ที่คอโดยไม่ทราบสาเหตุ อาการเหล่านี้อาจเกี่ยวข้องกับ “โรคน้ำย่อยไหลย้อนขึ้นคอ” หรือที่เรียกว่า Laryngopharyngeal Reflux (LPR) ซึ่งแตกต่างจากกรดไหลย้อนแบบทั่วไป (GERD) เพราะมักไม่แสดงอาการแสบร้อนกลางอก จึงมักถูกมองข้ามและไม่ได้รับการวินิจฉัยอย่างทันท่วงที

Laryngopharyngeal Reflux (LPR) หรือที่เรียกกันว่า “Silent Reflux” คือภาวะที่น้ำย่อยจากกระเพาะอาหารไหลย้อนขึ้นมาถึงบริเวณคอ กล่องเสียง และคอหอย โดยไม่แสดงอาการแสบร้อนกลางอกเหมือนโรคกรดไหลย้อน (GERD) ทั่วไป จึงทำให้ผู้ป่วยหลายรายไม่รู้ตัวว่ากำลังเผชิญกับปัญหาสุขภาพที่ต้องรีบดูแล

อาการของโรคน้ำย่อยกระเพาะอาหารไหลย้อนขึ้นคอที่พบบ่อย แม้จะไม่มีอาการแสบกลางอกแบบชัดเจน แต่อาการต่อไปนี้อาจเป็นสัญญาณของ LPR

เสียงแหบเรื้อรัง โดยเฉพาะในตอนเช้า
มีเสมหะเหนียวในลำคอ ต้องกระแอมบ่อย
ไอเรื้อรังโดยไม่มีสาเหตุชัดเจน
เจ็บคอหรือระคายคอตลอดเวลา
กลืนลำบาก หรือรู้สึกมีก้อนในคอ
หายใจไม่สะดวกในบางครั้ง
มีรสเปรี้ยวหรือขมในคอ โดยเฉพาะเมื่อตื่นนอน
มีกลิ่นลมหายใจออก

LPR ต่างจากกรดไหลย้อน (GERD) อย่างไร ?

โรคกรดไหลย้อน (GERD) เกิดจากการไหลย้อนของกรดจากกระเพาะอาหารขึ้นมาที่หลอดอาหาร ทำให้เกิดอาการแสบร้อนกลางอก เรอเปรี้ยว หรือแน่นหน้าอก แต่ใน LPR กรดและน้ำย่อยจะไหลย้อนขึ้นมาสูงถึงบริเวณหลอดลม คอ หรือกล่องเสียง จึงทำให้มีอาการเรื้อรังที่เกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจส่วนบน โดยไม่มีอาการแสบหน้าอกเหมือน GERD

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง

สาเหตุหลักเกิดจากความผิดปกติของหูรูดหลอดอาหารส่วนบน (Upper Esophageal Sphincter) และล่าง (Lower Esophageal Sphincter) ที่ทำหน้าที่กั้นไม่ให้น้ำย่อยไหลย้อนกลับขึ้นมา หากหูรูดเหล่านี้ทำงานผิดปกติ น้ำย่อยจึงสามารถไหลย้อนขึ้นมาถึงคอหอยและกล่องเสียงได้ ปัจจัยที่กระตุ้นให้เกิด LPR ได้แก่

กล้ามเนื้อหูรูดบริเวณหลอดอาหารทำงานผิดปกติ
ความดันในกระเพาะอาหารสูง เช่น หลังรับประทานอาหารมื้อใหญ่
การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ หรือเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน
โรคอ้วน หรือภาวะน้ำหนักเกิน
การนอนราบทันทีหลังรับประทานอาหาร

ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

หากปล่อยให้เป็นเรื้อรังโดยไม่รักษา อาจนำไปสู่ปัญหาอื่น ๆ เช่น

การอักเสบเรื้อรังของกล่องเสียง
พังผืดหรือก้อนเนื้อที่กล่องเสียง
เสียงเปลี่ยนถาวร
เพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็งหลอดอาหารหรือลำคอในระยะยาว

การวินิจฉัยโรค

แพทย์จะสอบถามอาการโดยละเอียด และอาจใช้การส่องกล้องผ่านจมูกหรือลำคอ (Flexible Laryngoscopy) เพื่อดูการอักเสบของกล่องเสียงหรือหลอดคอ นอกจากนี้อาจพิจารณาทำการตรวจวัดกรดในหลอดอาหาร หรือใช้แบบประเมินอาการเฉพาะสำหรับโรคน้ำย่อยกระเพาะอาหารไหลย้อนเข้าสู่หลอดคอ

แนวทางการรักษา LPR

1. ปรับพฤติกรรม

หลีกเลี่ยงอาหารหรือเครื่องดื่มที่กระตุ้นการไหลย้อน เช่น ของทอด ช็อกโกแลต กาแฟ
รับประทานอาหารในปริมาณพอเหมาะ และเว้นระยะก่อนนอนอย่างน้อย 3 ชั่วโมง
ยกหัวเตียงให้สูงขึ้นประมาณ 6–8 นิ้ว
ลดน้ำหนัก หากมีภาวะน้ำหนักเกิน

2. การใช้ยา

ยาลดกรด (Antacids)
ยากลุ่มยับยั้งการหลั่งกรดในกระเพาะอาหาร เช่น Proton Pump Inhibitors (PPI) หรือ H2 Blockers
(การใช้ยาควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์)

3. การติดตามอาการ

การรักษา LPR อาจใช้เวลานานกว่ากรดไหลย้อนทั่วไป ผู้ป่วยควรติดตามผลกับแพทย์อย่างต่อเนื่องเพื่อปรับแนวทางการรักษาให้เหมาะสม

อย่ามองข้ามอาการเล็กน้อย เพราะอาจเป็น “สัญญาณเงียบ” ของโรค

หากคุณมีอาการเสียงแหบ ไอเรื้อรัง เจ็บคอ หรือมีก้อนในคอที่ไม่หายไปในระยะเวลา 2–4 สัปดาห์ ควรพบแพทย์เฉพาะทาง หู คอ จมูก เพื่อประเมินและวินิจฉัยอย่างเหมาะสม หากปล่อยไว้โดยไม่รักษา อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น การอักเสบเรื้อรังของกล่องเสียง, ก้อนเนื้อโพลีกบริเวณสายเสียง (Vocal cord polyp), ไอเรื้อรัง จนรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน หรือเสี่ยงต่อการเกิดหลอดอาหารอักเสบเรื้อรัง

โรคน้ำย่อยไหลย้อนขึ้นคอ (LPR) อาจไม่รุนแรงในช่วงแรก แต่หากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม อาจส่งผลต่อคุณภาพชีวิตได้ หากคุณมีอาการเสียงแหบ เจ็บคอเรื้อรัง หรือไอแห้งโดยไม่ทราบสาเหตุ อาจเป็นสัญญาณของโรคน้ำย่อยไหลย้อนขึ้นคอ อย่าปล่อยให้อาการเหล่านี้กระทบต่อคุณภาพชีวิตในระยะยาว

แนะนำให้คุณเข้ารับการประเมิน และดูแลอย่างตรงจุด โดยทีมแพทย์เฉพาะทางที่ศูนย์หู คอ จมูก โรงพยาบาลพญาไท 2 พร้อมให้คำปรึกษา ตรวจวินิจฉัย และวางแผนการรักษาที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคล เพื่อช่วยให้คุณกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างเต็มประสิทธิภาพอีกครั้ง

ผศ. นพ. กิติ ขนบธรรมชัย

แพทย์ผู้อำนวยการศูนย์หู คอ จมูก

โรงพยาบาลพญาไท 2

น้ำย่อยไหลย้อนขึ้นคอ โรคที่คุณอาจไม่รู้ตัว