ทำความรู้จักภาวะ “ลิ่มเลือดอุดตันจากการเดินทางไกล”

“ลิ่มเลือดอุดตันจากการเดินทางไกล” หรือที่หลายคนรู้จักกันในชื่อ Economy Class Syndrome คือ ภาวะที่เกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำส่วนลึก (Deep Vein Thrombosis) มักเกิดขึ้นที่บริเวณขา โดยเฉพาะในผู้ที่ต้องนั่งอยู่ท่าเดิมเป็นเวลานาน เช่น การเดินทางโดยเครื่องบิน รถทัวร์ หรือรถยนต์ระยะไกล

เมื่อการไหลเวียนของเลือดช้าลงจากการไม่ได้ขยับขาเป็นเวลานาน เลือดอาจเกิดการแข็งตัวจนกลายเป็นลิ่มเลือด และหากลิ่มเลือดนั้นหลุดลอยไปตามกระแสเลือดจนไปอุดตันในหลอดเลือดปอด จะทำให้เกิดภาวะอันตรายที่เรียกว่า Pulmonary Embolism หรือภาวะลิ่มเลือดอุดตันในปอดซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง

ภาวะนี้มักเกิดจาก “การไหลเวียนเลือดชะงัก” ร่วมกับ “ภาวะเลือดหนืดหรือแข็งตัวง่าย” โดยมีปัจจัยเสี่ยงที่ควรระวัง ได้แก่

นั่งท่าเดิมนานกว่า 4 ชั่วโมง โดยไม่ขยับขา
อายุ 40 ปีขึ้นไป
ภาวะอ้วน
การสูบบุหรี่
การตั้งครรภ์ หรือเพิ่งคลอดบุตร
ผู้ที่ใช้ยาคุมกำเนิดหรือฮอร์โมนทดแทน
มีโรคประจำตัว เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคมะเร็ง หรือเคยมีประวัติลิ่มเลือดอุดตันมาก่อน
หลังผ่าตัดใหญ่ โดยเฉพาะผ่าตัดกระดูกหรือข้อ

อาการที่ควรระวัง

อาการเหล่านี้ถือเป็นภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ ควรรีบไปโรงพยาบาลโดยด่วน ผู้ที่มีภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำส่วนลึก อาจมีอาการดังนี้

ปวด ตึง หรือบวมบริเวณน่องหรือขา
ผิวหนังบริเวณนั้นแดงหรือร้อน
รู้สึกขาหนัก หรือเดินลำบาก

หากลิ่มเลือดหลุดไปอุดที่ปอด อาจมีอาการเพิ่มเติม เช่น

หายใจเหนื่อย เจ็บหน้าอกเฉียบพลัน
หน้ามืด หรือหมดสติ

วิธีป้องกัน “Economy Class Syndrome” เมื่อเดินทางไกล

แม้จะเป็นภาวะที่อันตราย แต่สามารถป้องกันได้ด้วยการปรับพฤติกรรมระหว่างเดินทาง ดังนี้

ขยับขาและเท้าเป็นระยะ ลุกเดินไปมาทุก 1–2 ชั่วโมง หากอยู่บนเครื่องบิน หากไม่สามารถลุกเดินได้ ให้ขยับข้อเท้า หมุนข้อเท้า ยืดขา หรือเกร็งน่องบ่อย ๆ เพื่อช่วยให้เลือดไหลเวียนดีขึ้น
ดื่มน้ำให้เพียงพอ หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนหรือแอลกอฮอล์ เพราะอาจทำให้ร่างกายขาดน้ำและเลือดหนืดขึ้น
ไม่ไขว้ขาเป็นเวลานาน การนั่งไขว้ขาทำให้การไหลเวียนเลือดบริเวณขาลดลง
สวมเสื้อผ้าที่สบาย ไม่รัดแน่น ควรเลือกเสื้อผ้าและรองเท้าที่ไม่รัดแน่นเกินไป เพื่อไม่ให้เลือดไหลเวียนติดขัด
ใช้ถุงน่องทางการแพทย์ (Compression Stockings) สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น ผู้สูงอายุ ผู้ที่เคยมีลิ่มเลือดอุดตันมาก่อน หรือผู้ที่เพิ่งผ่าตัด อาจใช้ถุงน่องชนิดพิเศษช่วยกระตุ้นการไหลเวียนเลือดได้
ปรึกษาแพทย์ก่อนเดินทาง หากคุณมีโรคประจำตัว หรืออยู่ในกลุ่มเสี่ยง ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเดินทาง เพื่อประเมินความเสี่ยงและพิจารณาการใช้ยาป้องกันลิ่มเลือดอุดตัน (Anticoagulant) ในบางกรณี

ลิ่มเลือดอุดตันจากการเดินทางไกล เป็นภาวะที่ป้องกันได้ หากรู้เท่าทัน และปรับพฤติกรรมให้เหมาะสม โดยเฉพาะผู้ที่ต้องเดินทางไกลเป็นประจำ ควรหมั่นขยับร่างกาย ดื่มน้ำให้เพียงพอ และสังเกตอาการผิดปกติของร่างกายเสมอ

หากคุณมีปัจจัยเสี่ยงต่อภาวะลิ่มเลือดอุดตัน หรือมีอาการสงสัยภายหลังการเดินทางไกล
อย่างอาการบวม เจ็บน่อง หรือหายใจลำบากหลังการเดินทาง ควรมาพบแพทย์เพื่อตรวจประเมินโดยเร็ว เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต ที่โรงพยาบาลพญาไท 2 เราพร้อมดูแลคุณโดยทีมแพทย์เฉพาะทาง เทคโนโลยีวินิจฉัยทันสมัย และการดูแลอย่างครบวงจร

ลิ่มเลือดอุดตันจากการเดินทางไกล (Economy Class Syndrome) นั่งนานควรระวัง!